kutubhona

васиятидан ва уни мана шу ҳадисларга солиштиришдан кўриниб турибдики, дарахтларни кесиш, ёндириш, уйларни бузиб ташлаш фақат жангда ёки урушда ютиб чиқиш шуни тақозо қилгандагина бўлади. Демак у ҳарбий сиёсат сирасига киради.

Ҳукмларнинг исломий армияга тааллуқлиларидан бири шуки, имом ёки армия амири жангга боришдан мунофиқларни ёки фосиқларни ёки бўйин товловчи кимсаларни, қўрқоқ кимсаларни ва шуларга ўхшаганларни ман қилиши мумкин. Бунга далил Аллоҳ Таолонинг ушбу қавлидир:

وَلَوْ أَرَادُواْ الْخُرُوجَ لأَعَدُّواْ لَهُ عُدَّةً وَلَـكِن كَرِهَ اللّهُ انبِعَاثَهُمْ فَثَبَّطَهُمْ وَقِيلَ اقْعُدُواْ مَعَ الْقَاعِدِينَ * لَوْ خَرَجُواْ فِيكُم مَّا زَادُوكُمْ إِلاَّ خَبَالاً ولأَوْضَعُواْ خِلاَلَكُمْ يَبْغُونَكُمُ الْفِتْنَةَ

«Лекин Аллоҳ чиқишларини истамай, уларни дангаса қилиб кўйди ва уларга: «Қолганлар (яъни, аёллар, ёш болалар ва ожиз-нотавон кишилар) билан бирга ўтираверинглар», дейилди. Агар улар сизлар билан чиққанларида ҳам, сизларга фақат ортиқча зиён бўлган ва ўрталарингизда сизларни фитнага солиш учун югуриб-елиб юрган бўлур эдилар» [Тавба: 46-47]

Ваҳоланки исломий армия сафида фосиқ ва мунофиқ кимсанинг бўлиши ман қилинмайди. Лекин агар ҳарбий сиёсат бундай кимсани жангга боришдан ёки бир муайян ишни бажаришдан ёки зиммасига олишдан ман қилишни тақозо қилса, халифа ва қўшин амирининг шундай қилиши жоиздир.

Душманга муомала қилишдан, ҳарбий ишлардан ва исломий армиядан бошқа нарсага тааллуқли нарсалардан бири Росулуллоҳ с.а.в. Бани Мусталақ ғазотидан қайтишида юз берган ҳодисадир. Чунки Пайғамбаримиз мусулмонларни ўта тезлик билан ортга қайтардилар. Қўшин қодир бўлганидан ҳам кўра кўпроқ куч сарфлаб, кечаю кундуз йўл юриб Мадинага етиб келди. Қўшин чарчаб ҳолдан тойди. Ваҳоланки ҳукм қўшинга юмшоқлик қилиш эди. Жобир р.а.дан ривоят қилинади:

«كَانَ رَسُولُ اللَّهِ A يَتَخَلَّفُ فِى الْمَسِيرِ فَيُزْجِي الضَّعِيفَ وَيُرْدِفُ وَيَدْعُو لَهُمْ»

«Росулуллоҳ с.а.в. юришда ортда қолиб заифни ундар, уловга миндириб, унинг ҳаққига дуо қилар эдилар» Абу Довуд ривояти. Аслида қўшинга юмшоқлик қилиниши керак эди. Ҳукм шу эди. Лекин Абдуллоҳ ибн Убай ибн Салулнинг муҳожирлар билан ансорлар ўртасига фитна солишига нисбатан юргизиладиган ҳарбий сиёсат қўшиндаги энг заиф кишининг юриши билан юриб бормасликни ва уларнинг энг